Güneş Lekesi (Melazma)

Güneş lekeleri  (melazma) türü lekeler yüzde görülen kahverenkli oluşumlardır. Genellikle 20’li yaşlardan sonra ortaya çıkarlar.  Kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülür. Yüz bölgesinde sıklıkla iki taraflı ve simetriktir. Güneş lekesi olarak yüzeysel, derin ve karışık tip olarak ikiye ayrılır. Yüzeysel güneş lekeleri tedaviye daha iyi yanıt verir. Derin yerleşimli olanlar tedavilere zor yanıt verirler. Yüzeysel ve derin leke bir arada olan yani karışık tipte olan melazma en yaygın melazma türüdür. Güneşlenme, hamilelik, hormon tedavileri ve doğum kontrol hapları güneş lekesini tetikler.

Güneş lekesi oldukça yaygın bir problemdir. Genç kadınlarda görülme oranı yüksektir. Koyu tenli kişilerde daha sık ortaya çıkar. Lekenin oluşma mekanizması bu bölgelerde renk yapan hücrelerin lekesiz bölgedekilere göre daha fazla renk üretmesidir. Renk hücreleri normal deridekiyle aynı sayıdadır ancak fazla çalışırlar. Bunun sonucu güneş gören lekeli alanlar hemen koyulaşırlar.  Nedeni bilinmemektedir. Güneş lekesi olan kişilerde tiroit hastalıkları sıklıkla görülebilir. Ancak güneş lekesi ve tiroit hastalıkları arasında kesin bağlantı kurulamamıştır. Kesin olarak güneş lekesi olanlarda çocukluk veya ergenlik veya gençlik dönemlerinde bir şekilde yoğun şekilde güneşe maruz kalma öyküsü mevcuttur. Güneşli bölgede çocukluk çağında sokakta oynayan kişiler farkına varmadan ciltlerine güneş hasarı alırlar. Uzun yıllar, tüm yaz yazlık ortamda güneşli ortamda yazı geçirmek yine lekelerin sebebi olabilir.  Yani ilk çocukluk ve gençlik çağında yüzünüzün yoğun güneş alması deride hasar yaparak lekelenmeye sebep verir. Niye her aşırı güneş görende olmuyor. Bunun sebebi bilinmiyor.

Yüzdeki güneş lekeleri genellikle üst dudak yanaklar ve alın gibi güneşe açık  bölgelerde gözlenir. Nadiren çene ve ön kollarda oluşabilir. Deriden koyu renkli düzensiz sınırlı deriden kabarık olmayan lekeler şeklinde kendini gösterir. Derin tip güneş lekesi mavi-gri, karışık tip güneş lekesi kahve-gri refle verebilir. Güneş lekesi genellikle yaz aylarında ve solaryum sonrasında koyulaşma eğilimi gösterir

Wood’s lamb (ultraviyole lamba) güneş lekesinin derinliğini tespit edebilir. Wood’s lambası ile leke belirginleşiyor ise yüzeysel, değişiklik olmuyorsa derindir.  Güneş lekesi yani melazmalı  hastaların sürekli geniş spektrumlu güneşten koruyucu kullanmaları ve solaryum benzeri yapay ışık kaynaklarından uzak durmaları gerekir. Hormon ilaçları ve doğum kontrol hapları çok  gerekmedikçe kullanılmamalıdır.

Tedaviden önce Wood lambası ile lekenin derinliği tespit edilmelidir.  Güneş lekesi tedavisinde sürülerek kullanılan leke kremleri, ağızdan alınan antioksidan haplar, lazer tedavileri ve kimyasal peelingler tek başına veya birlikte kullanılabilirler. Güneş lekeleri şikayeti olanların düzenli olarak yaz kış, gün içinde 4 saatte bir en az 30 faktörlü güneşten koruyucu ürünler kullanmaları gerekir. Ayrıca güneşten koruyucu kullanırken bile çok fazla direk güneşe maruz kalınmamalı, gölgede durmaya özen göstermeli ve şapka, gözlük takılmalıdır. Lekesi olanalar turuncu pigment içeren kapatıcılar kullanabilirler. Kapatıcı baz üzerine ten renklerine uyumlu fondoten veya pudra kullanabilirler. Bu kapatıcıların içinde güneşten koruyucu olması gerekir.  Böylece hem lekeler kapatılır hem tedaviye destek olunmuş olur. Lekesi olanların yüz bölgesini kesinlikle güneşten korumaları gerekir.

Güneş lekesi yani melazma tedavisinde dikkatli olunmalıdır. Leke tedavisi yapılırken çok agresif tedavilerden kaçınmak gerekir lekeyi tetikleyebilir. Agresif kelimesini açmak gerekirse cildi çok tahriş eden, çok kızartan ve aşırı kabuk yapan her yöntem (lazer, peeling), özellikle koyu tenli kişilerde lekelerin artmasına sebep olabilir. Hayalinizde lekeli alanların kat kat soyulması sonrası alttan temiz, lekesiz bir deri geleceği olabilir. Oysa derinin aşırı tahriş olması ve soyulması hücrelere zarar verdiği için, bir süre sonra renk hücrelerini tetikleyerek lekenin çoğalmasına sebep olabilir. Bu nedenle deneyimi olmayan kişilere riskli yöntemleri asla yaptırmayın.

– Lazer tedavileri

– Leke açıcı kremler

– Kimyasal peeling

– Mezoterapi

– PRP

Leke tedavisinde kullanılan lazerler, soyarak veya renk hücrelerini (melanosit) tahrip ederek etkili olmaktadır.

–        İntense pulsed light (IPL)

–        Pulsed dye lazer (510 nm)

–        Q- switched ruby lazer (694 nm)

–        Q- switched alexandirite lazer ( 755 nm)

–        Q- switched ND: YAG lazer (1064 nm)

–        Fraksionel lazerler

Lazer tedavileri, bu tür lekelerde kullanılabilir. Ancak dikkatli olunmalıdır. Lekelerde artış veya kısa sürede lekelerde tekrar görülmektedir. Özellikle fraksiyonel lazerlerde deriyi aşırı ısıtan ve soyan yöntemler ters etki yapıp lekenizi artırabilir. Leke tedavilerinde olabildiğince hafif dozlarla işlem yapılmalıdır.

Leke tedavisinde meyve asitli peelingler ve TCA peeling tedavide kullanılabilir. Ayrıca leke giderici maddelerin katıldığı (azelaik asit, arbutin, kojik asit, retinol (A vitamini), askorbik asit (C vitamini), fitik asit, idebenon, emblika,) Spot peell, Cosmelan, Dermamelan gibi özel peeling türleri de bulunmaktadır. Peeling cinsine göre 1-4 hafta aralıklarla ortalama 1-5 seans tedavi gerekmektedir. Peeling tedavisi sonrası, tedavi aralarında leke açan kremlere devam edilmektedir. Kimyasal peeling cildi yenileyerek ve kullanılan leke ilaçlarının emilimini arttırarak etkili olabilmektedir. Kimyasal peeling koyu tenli kişilerde dikkatli uygulanmalıdır. Derine kaçan kimyasal peeling işlemlerinde  lekelerde artış olabilir. Bu yüzden kimyasal peeling çok dikkatli uygulanmalı, cildi aşırı derin soymaktan kaçınılmalıdır. Lekeler artabilir.

Leke tedavisinde leke bölgesine, deri altına  küçük miktarlarda C vitamini, glutation, transexamic asit, pyrüvic asit,somon  gibi antioksidan maddelerin enjekte edilmesi leke rengini açabilmektedir. Klasik bir yöntem olmayıp diğer yöntemlerle birlikte kullanılarak tedavilerin etkinliği artırılabilir.

Leke tedavisinde cildi onaran her yöntem lekelerde açılma yapabilir. Çünkü lekeli bölgeler aslında güneşten zarar görmüş hücrelere sahip alanlardır. Bu bölgede cildi tazeleyen yani onaran yöntemler uygulanarak lekede açılma sağlanabilir. PRP ve dermaroller da cildi onaran iki etkili yöntemdir. Bu yöntemler tek başına ya da leke açıcı kremler, lazer ve kimyasal peeling yöntemleriyle kombine uygulanarak tedavilerin sonuçları iyileştirilmektedir

Güneş leke tedavisinde ilaçlar genel olarak krem olarak kullanılırlar. Leke tedavisinde kullanılan maddeler tedavide farklı mekanizmalarla etkili olurlar. Leke tedavisine yönelik farklı mekanizmalardan birine veya ikisine  sahip etken madde içeren pek çok krem mevcuttur. Ancak leke kremleri leke tedavisinde bir yere kadar etkilidir. Sadece krem tedavisi genellikle yeterli olmamaktadır. Leke kremleri yaz aylarında dikkatle kullanılmalıdır. Cildi incelten kremler (örneğin meyve asitleri) veya tahriş eden (hidrokinon) yazın kullanılmamalıdır. Cildi onarma özelliği olan leke kremleri yazın kullanılabilir

Güneş lekeleri için son söz:  Maalesef güneş lekelerinin yüzde yüz garantili tedavisi yoktur. Cildi onaran her yöntem lekelerin gerilemesine katkıda bulunur. Bu arada renk açıcı kremlerin kullanılması tedavi etkinliğini artırır. Burada önemli olan cildinizi tamir ettirmeyi hedeflemek olmalıdır. Tüm dünyada leke tedavilerinin hiçbirinin sonuçları oturmamıştır. Lekeler tekrar edebilir. Araştırmalara devam edilmektedir.